Zorg en welzijn

• Alle inwoners kunnen meedoen in de samenleving;
• Inwoners kunnen zo lang mogelijk en zo zelfredzaam mogelijk thuis blijven wonen;
• Inwoners zijn in staat om gezond te leven;
• Inwoners voelen zich verbonden met elkaar en helpen elkaar.

Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)
De houdbaarheid van de Wmo staat onder druk door dubbele vergrijzing, personeelstekorten en beperkte toegang tot de Wet langdurige zorg (Wlz). Hierdoor neemt de vraag naar Wmo-ondersteuning toe. Ook het tekort aan geschikte woningen voor ouderen en mensen met een beperking vergroot de druk op de Wmo.

De VNG en het Rijk onderzoeken gezamenlijk de toekomstbestendigheid van de Wmo 2015. Dit traject richt zich op de balans tussen taken, middelen en uitvoerbaarheid en resulteert naar verwachting eind 2025 in beleidsopties voor een houdbare Wmo. Vooruitlopend hierop heeft het (demissionair) kabinet een wetsvoorstel aangekondigd om de eigen bijdragen voor individuele voorzieningen inkomensafhankelijk te maken. Inwerkingtreding wordt niet eerder dan 2027 verwacht.

Het inkooptraject voor Wmo Begeleiding dat in september 2024 is gestart, is onlangs afgebroken.  De raad is hier per raadsbrief d.d. 26 augustus 2025 al over geïnformeerd. Om de zorgcontinuïteit te waarborgen wordt ingezet op het afsluiten van overbruggingsovereenkomsten met de huidige zorgaanbieders voor de periode vanaf 1 januari 2026 tot de ingang van de nieuwe contracten. Hieraan is een risico verbonden dat deze overeenkomsten tot een financiële onrechtmatigheid leiden.

Landelijke akkoorden GALA en IZA  
Om de zorg op termijn voor iedereen toegankelijk te houden, kwalitatief goed en betaalbaar is landelijk het Integraal Zorg Akkoord (IZA) 2023-2026 gesloten, waarin oplossingsrichtingen worden geschetst. Belangrijke speerpunten die aan de gemeenten raken zijn onder andere: 

1. Regionale samenwerking; 
2. Samenwerking sociaal domein, eerstelijnszorg en GGZ; 
3. Gezond leven en preventie.  

De SPUK IZA is een regionale uitkering, waarvoor Amstelveen namens de Amstelland gemeenten mandaathouder is. Regionaal wordt tussen de gemeenten, zorgverzekeraar en zorg- en welzijnsaanbieders samengewerkt aan thema’s preventie, ouderen en GGZ.  
Ook is landelijk het Gezond en Actief Leven Akkoord gesloten. Gemeenten ontvangen van 2023 tot en met 2026 een brede specifieke uitkering (SPUK) voor programma's op het terrein van bewegen, gezondheid en sociale basis. In 2023 zijn opgeleverd, de uitvoeringsplannen van het Gezond en Actief Leven akkoord (lokaal) en in regionaal verband het regioplan van het Integraal Zorgakkoord. Op dit moment is de landelijke voortgang van het IZA of de komst van een vervolg akkoord en middelen nog onzeker. De samenwerking in de regio wordt vooralsnog wel voortgezet. 

Preventie, gezondheid en welzijn – De gezondheidsagenda  
Begin 2025 is de nieuwe gezondheidsagenda vastgesteld door de raad. Veel van de activiteiten op het gebied van gezondheid en welzijn die voortkomen uit SPUK IZA en SPUK GALA zijn opgenomen in deze agenda. Dit samen met preventieve activiteiten die voortkomen uit het Coalitieakkoord en actualiteiten op het gebied van preventie, gezondheid, (mantel)zorg en welzijn. In dit kader wordt uitvoering gegeven aan onder meer de aanpak roken en vapen, de ketenaanpak valpreventie en de preventie van ondervoeding voor ouderen, Welzijn op recept, mantelzorgondersteuning, eenzaamheidsbestrijding, de interventie Nu Niet Zwanger en de Ketenaanpak kinderen met overgewicht. Ook hebben we aandacht voor het faciliteren van voldoende huisartsenzorglocaties, zoals in 2024 in de visie op de huisvesting eerstelijnszorg is vastgesteld.  

Ondersteuning van inwoners met dementie  
In 2024 is ‘De mens zien. Actieplan dementie 2024-2026’ vastgesteld. In 2026 gaan we verder met de uitvoering van dit actieplan. Aandachtspunten in 2026 zijn: 

1. Het maken van afspraken met zorgverzekeraar over het borgen van de sociale benadering dementie;
2. Het continueren van de pilot Wmo dagbesteding na Wlz-indicatie, waarbij in bepaalde gevallen de mogelijkheid wordt geboden voor een overgangsperiode voor inwoners die nog graag bij de vertrouwde dagbesteding komen; 
3. De ondersteuning van specifieke doelgroepen (inwoners met dementie en een migratieachtergrond en jonge mensen met dementie.  

Daarnaast continueren de subsidieregeling voor dementievriendelijke initiatieven.   

Langer thuis wonen en een passend woonzorgaanbod voor ouderen  
We implementeren de acties uit het Uitvoeringsprogramma behorende bij de Woonzorgvisie Ouderen 2022-2040 met daarin onder meer aandacht voor passend en gevarieerd woonaanbod voor ouderen en het tijdig voorbereiden op veranderende woonzorgbehoefte en ondersteuning nabij. In 2026 initiëren en faciliteren wij het maatschappelijke debat over wat de dubbele vergrijzing betekent voor de Amstelveense samenleving in zijn geheel en iedere inwoner persoonlijk. Hiertoe wordt een actieplan opgesteld (werktitel ‘Omzien naar elkaar’) en uitgevoerd. Daarnaast geven we ook in 2026 verder uitvoering aan het IZA Regioplan om in regionaal verband met onze samenwerkingspartners op zorg en welzijn, antwoorden te vinden op de uitdagingen waar de dubbele vergrijzing ons voor stelt.  

Op 1 januari 2025 is de Wet Domeinoverstijgende Samenwerking (DOS) in werking getreden.  Deze wet maakt het mogelijk dat zorgkantoren onder voorwaarden kunnen investeren in preventieve maatregelen van uit de Wet langdurige zorg (Wlz). Dit met als doel dat inwoners langer thuis kunnen blijven wonen en dat de instroom in zwaardere zorg wordt beperkt. In Amstelveen zijn wij in 2023 en 2024 twee domeinoverstijgende projecten gestart met financiering door VWS middels de Specifieke Uitkering Domeinoverstijgende Samenwerking (SPUK DOS). Deze SPUK-regeling is vervallen met het in werking treden van de Wet DOS. Ondanks dat er nog veel onduidelijk is over de extra middelen die vanuit het Rijk in dit kader overgaan naar de zorgkantoren zetten wij voor 2026 volop in op de voortzetting van het domeinoverstijgende project ‘Van Ouderenzorg naar Samenzorg’ en op de voortzetting en regionale uitbreiding naar Amstelland van het project “Lang Leven Thuis flats en buurten'.  

Hospice en palliatieve zorg  
Begin 2025 heeft het college de Amstelveense Hospice visie gepresenteerd. Deze visie geeft de kaders over de ondersteunende rol van de gemeente richting een nieuw hospice initiatief.     
In 2025 wordt ook gewerkt aan een transformatieplan Palliatieve zorg in de regio, waarmee de samenwerking tussen zorg en welzijnspartijen in Amstelland rond palliatieve zorg beter georganiseerd en afgestemd wordt. Als dit plan gehonoreerd wordt vindt uitvoering plaats in 2026.  

Ondersteuning van inwoners met GGZ-problematiek  
In 2024 is ‘Een sociale basis voor mentale gezondheid. Samenwerkingsagenda GGZ 2024-2026’ vastgesteld. In 2026 continueren we de uitvoering aan deze Samenwerkingsagenda, waarbij we zorgen voor een goede aansluiting met de regionale ontwikkelingen in het kader van het Integraal Zorgakkoord en het Mentaal Gezondheidsnetwerk Amstelland. We blijven de ondersteuning bij Werk & Inkomen en schuldhulpverlening voor deze doelgroep verder ontwikkelen. Het project W in de Wijk wordt gecontinueerd. In 2026 werken we verder samen met Participe, GGZ inGeest en TEAM ED in een pilot om inwoners die op de wachtlijst staan voor behandeling vanuit de GGZ alvast te ondersteunen vanuit het sociaal domein.  

Regionaal vanuit het Integraal Zorg Akkoord wordt gewerkt aan het Mentaal Gezondheidsnetwerk Amstelland waarin sociaal domein, eerstelijnszorg en GGZ intensiever met elkaar samenwerken om ervoor te zorgen dat inwoners met mentale problematiek op de juiste plek geholpen kunnen worden en capaciteit in de GGZ beschikbaar kan blijven voor diegenen die dit het meest nodig hebben. Ook komen er in alle Amstelland gemeenten laagdrempelige steunpunten voor inwoners met mentale klachten en/of sociaal-emotionele problematiek.   

Ondersteuning van personen met onbegrepen gedrag  
Via een ZonMW subsidie hebben de Amstelland gemeenten subsidie ontvangen om een aantal knelpunten in de ketenaanpak rondom personen met onbegrepen gedrag gezamenlijk verder uit te werken en de samenwerking in de keten te optimaliseren: 

• We onderzoeken of het huidige opvangaanbod voor de moeilijkste doelgroep (met psychiatrie/ overlast gevend gedrag) kan worden uitgebreid, of dat een Time Out voorziening (voor inwoners die tussen de wal en het schip terecht komen) haalbaar is;
• We inventariseren en evalueren bestaande regionale zorg en veiligheid overlegtafels; 
• We onderzoeken hoe en waar we in de keten ervaringskennis in kunnen zetten;
• We zetten in op extra vroegsignalering en bemoeizorg.

Doordecentralisatie MOBW naar Begeleid Thuis en Beschermd verblijf  
Gemeenten, rijk en andere partijen werken aan de transitie ‘van beschermd wonen naar een beschermd thuis’. Dit is een regionale aanpak waarbij de centrumgemeente Amsterdam geleidelijk taken overdraagt naar de Amstelland gemeenten. Deze beweging moet bevorderen dat mensen met psychische problemen vaker thuis of in hun eigen woonplaats kunnen blijven wonen. De inzet van specifieke ambulante ondersteuning (Begeleid Thuis) voor de OGGZ doelgroep heeft tot doel dat verhuizing naar een instelling voor beschermd wonen minder vaak nodig is. Vanaf medio 2024 doen de Amstelland gemeenten de eerste ervaringen op met het zelf indiceren van Begeleid Thuis zonder wooncomponent. Er is een tijdelijke regio coördinator Begeleid Thuis en Beschermd Verblijf aangesteld die het proces begeleidt. De regio coördinator wordt bekostigd door de Amstelland gemeenten samen.  

Aanpak economische dakloosheid  
De aanpak economische dakloosheid is een preventieve aanpak waarbij voorkomen wordt dat inwoners die dakloos raken (door bijvoorbeeld echtscheiding, faillissement of huiselijke conflicten) direct in een neerwaartse spiraal terecht komen. De ondersteuning aan deze groep bestaat met name uit begeleiding, eventueel in combinatie met opvang in een tijdelijke woonvoorziening. Tot en met 2026 ontvangen de Amstellandgemeenten (via Amstelveen als penvoerder) 1 miljoen per jaar vanuit Amsterdam.